Przemysław Wielgosz o znaczeniu książki Mike’a Davisa
Ciekawy esej, zainspirowany wydaną przez nas książką Mike’a Davisa „Późnowiktoriański holocaust”, ukazał się na łamach internetowego magazynu Domu Spotkań z Historią „Dwutygodnik”. Autor, znany publicysta Przemysław Wielgosz, snuje rozważania wykraczające poza historyczne ramy książki, wskazując na jej aktualne przesłanie.
Na wstępie znajdziemy syntetyczny opis dzieła: Książka Davisa jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak to się stało, że cykliczne susze naznaczające dzieje wszystkich znanych ze świadectw historycznych społeczeństw Indii stały się przyczyną zabójczego głodu, dopiero gdy kraj stał się częścią globalnego systemu kapitalistycznego. Dynamiczny handel, kolejowe sieci dostaw, wzrost wydajności pracy i ziemi oraz transgraniczna cyrkulacja pieniądza nie zapobiegły katastrofie. Amerykański autor zebrał całą górę dowodów na potwierdzenie tezy, że problem nie wynikał z braków wolnego rynku, liberalnego prawodawstwa czy nie dość ścisłej integracji Indii z sieciami wymiany międzynarodowej. Było dokładnie odwrotnie. Katastrofa wydarzyła się nie pomimo, ale w wyniku sukcesu kapitalistycznej modernizacji.
Przemysław Wielgosz zwraca też uwagę na okrucieństwo kolonialnej administracji brytyjskiej w Indiach: (…) system obozów dla uchodźców szybko przekształcił się w rodzaj wczesnej wersji archipelagu gułag z poziomem śmiertelności dorównującym statystykom dla regionów dotkniętych najbardziej niszczycielskim głodem. Zabijała w nich jednak nie tylko praca, ale też racje żywnościowe, które jak policzył Davis, były mniejsze niż te ustanowione 70 lat później hitlerowskim obozie, w Buchenwaldzie. Autor eseju nie waha się także przed wskazaniem konkretnych osób odpowiedzialnych za tragiczne wydarzenia: Według obliczeń przedstawionych przez Davisa w ciągu zaledwie ćwierć wieku powtarzające się fale głodu zabiły od 30 do nawet 60 milionów osób. Połowa tych ofiar przypada na rządzone przez Brytyjczyków Indie, gdzie do ostatniej takiej klęski doszło w 1943 roku. Wówczas, pod rządami Winstona Churchilla – i jak przekonuje Tariq Ali, autor jego najnowszej krytycznej biografii pt. „Winston Churchill: His Times, His Crimes”, z jego winy – umarło około 3 milionów osób. W Indiach epoka głodu skończyła się cztery lata później, w 1947 roku, wraz z odzyskaniem przez kraj niepodległości. To bardzo znamienna koincydencja czasowa.
W eseju znajdziemy też przekonanie o aktualności przesłania książki Mike’a Davisa. Dyskusja o kryzysie klimatycznym znalazła się dziś w punkcie, w którym lektura Davisa może okazać się bardzo przydatna. Nie chodzi już o zmagania z ignorancją i interesami stojącymi za klimatycznym negacjonizmem. (…) Problemem jest wskazanie winnych. Pytanie brzmi: czy za ocieplenie odpowiada ludzkość, czy raczej konkretny model gospodarczy? Czy wobec faktu, że zmiany raczej nie da się już powstrzymać, można jeszcze uratować planetę? (…) globalny kapitalizm, jaki znamy, nie ma zbyt długiej historii. Podobnie etnocentryzm (oraz rasizm) nie jest ani naturalny, ani odwieczny. A skoro jeden i drugi narodziły się całkiem niedawno, to być może niedługo przejdą do historii – prognozuje Przemysław Wielgosz.
Czytaj całość: Klimat głodu w królestwie obfitości | Obyczaje | Dwutygodnik | Dwutygodnik
Książkę można kupić tutaj: https://glowbook.net/produkt/poznowiktorianski-holokaust/
